Een beschermengel redt keizer Maximiliaan van de Martinswand (Alfred Rethel)

Alfred Rethel (1816–1859) was een Duitse schilder die bekendstaat om zijn krachtige historische taferelen en dramatische, vaak huiveringwekkende grafische werken, zoals het afgebeelde Een beschermengel redt keizer Maximiliaan van de Martinswand.

Rethel werd in 1816 geboren in Aken en toonde van jongs af aan een opmerkelijk artistiek talent. Op slechts dertienjarige leeftijd leverde een door hem gemaakte tekening hem toelating op tot de Kunstakademie Düsseldorf, waar hij een formele opleiding kreeg en vroege werken maakte, waaronder zijn zeer bewonderde voorstelling van Sint-Bonifatius.

Op twintigjarige leeftijd verhuisde Rethel naar Frankfurt, waar hij de opdracht kreeg om fresco’s te maken voor de keizerlijke zaal in de Römer, met voorstellingen van belangrijke figuren uit de Duitse geschiedenis. In deze periode vervaardigde hij ook een reeks composities geïnspireerd op het Oude Testament. Enkele jaren later won hij de wedstrijd om het stadhuis van Aken te decoreren met fresco’s over het leven van Karel de Grote, hoewel het project pas meerdere jaren later van start ging. Ondertussen voltooide hij talrijke schilderijen en tekeningen, waaronder een dramatische cyclus over Hannibals oversteek van de Alpen, waarin de huiveringwekkende emotionele intensiteit zichtbaar werd die later zo kenmerkend zou zijn voor zijn kunst.

In 1844 bezocht Rethel Rome, waar hij werken maakte voor kerken in zijn vaderland. In 1846 keerde hij terug naar Aken om aan de fresco’s over Karel de Grote te beginnen. Rond deze tijd begonnen echter symptomen van geestelijke ziekte aan de oppervlakte te komen, vermoedelijk het gevolg van een verwonding uit zijn jeugd. Ondanks — of wellicht juist door — perioden van instabiliteit produceerde Rethel in deze jaren enkele van zijn meest gedenkwaardige en verontrustende voorstellingen.

Tot zijn beroemdste ontwerpen behoren macabere allegorieën zoals Nemesis, waarin goddelijke wraak een moordenaar achtervolgt, en De Dood als Wreker, met een skelet dat een gemaskerd bal bezoekt en botten bespeelt als een viool. Deze werken waren zo levendig en psychologisch geladen dat zij naar verluidt zelfs collega-kunstenaars verontrustten. Als tegenhanger maakte Rethel later een milder werk, De Dood als Vriend. Daarnaast vervaardigde hij een opmerkelijke reeks Dodendans-tekeningen, geïnspireerd door de revolutionaire onrust in België in 1848. Uitgevoerd in een techniek geworteld in de traditie van Albrecht Dürer, vormen deze tekeningen het hart van zijn artistieke nalatenschap.

Rethel overleed op 1 december 1859 in Düsseldorf aan complicaties van een hersenziekte. In zijn laatste jaren werd hij verzorgd door zijn broer, Otto Rethel, diens vrouw Marie Grahl en hun dochter Else Sohn-Rethel, die later zelf kunstenares werd.