Heilige Franciscus (Antonio Fernández Arias)

Antonio Fernández Arias (ca. 1614–1684) was een Spaanse barokschilder, bekend om zijn religieuze composities en vroege artistieke rijpheid. Hij werd opgeleid door Pedro de las Cuevas, een hoog aangeschreven schilder en docent in Madrid, en toonde al op jonge leeftijd uitzonderlijk talent. Volgens biograaf Antonio Palomino kreeg hij op slechts veertienjarige leeftijd zijn eerste grote opdracht: een retabel voor de Ongeschoeide Karmelieten in Toledo, dat nu verloren is gegaan.

Rond 1639 had Arias zich al gevestigd binnen de kunstkringen van Madrid. In dat jaar sloot hij zich aan bij een selecte groep schilders die werden belast met het decoreren van de Gouden Zaal van het Koninklijk Alcázar met grote doeken. Van de werken die voor dit project werden gemaakt, is alleen het schilderij Karel V en Filips II bewaard gebleven. In 1645 opende hij zijn eigen atelier in Madrid en verwierf hij talrijke opdrachten, voornamelijk religieuze. Zijn werk vond weerklank bij kloosterbestuurders, monastieke gemeenschappen en de adel, wat zijn vermogen toont om zowel aan devotionele als aan ceremoniële eisen te voldoen.

Tot zijn belangrijkste werken behoren Christus die zijn kleed terugkrijgt (1645, Klooster van Las Carboneras, Madrid); De munt van de keizer (1646, geschonken aan het klooster van Montserrat in Madrid); Sint-Antonius van Padua (1650, Plasencia-collectie, Bilbao); een tedere Maria met Kind (ca. 1655); en een aangrijpende Piëta (1658, Klooster van Las Carvajalas, León). Hij schilderde ook talrijke voorstellingen van de Heilige Maagd, evangeliescènes en heiligen, waarin zijn gevoelige devotionele stijl duidelijk naar voren komt—kenmerkend voor de Spaanse barokspiritualiteit.

Arias blonk niet alleen uit in individuele schilderijen, maar ook in grote verhalende cycli. Het meest opmerkelijke voorbeeld hiervan is de reeks van elf scènes uit de lijdensweg van Christus, gemaakt voor de kloostergang van het Klooster van San Felipe el Real. Het Museo del Prado bewaart belangrijke werken uit deze cyclus, waaronder Christus die het kruis draagt en Veronica ontmoet en Christus wast de voeten van Petrus, beide gesigneerd en gedateerd 1657. Het Prado bezit ook voorbeelden uit twee apostelreeksen die aan hem worden toegeschreven, gecentreerd rond Christus en de Twaalf Apostelen.

Opmerkelijk voor een kunstenaar uit zijn tijd was dat Arias een uitgebreide bibliotheek bezat, wat wijst op een hoog opleidingsniveau en intellectuele nieuwsgierigheid die hem onderscheidde van veel van zijn tijdgenoten. Ondanks zijn succes en verfijning werden zijn laatste jaren gekenmerkt door tegenslag. Zoals Palomino vermeldt, stierf hij in armoede in 1684 in het Algemene Ziekenhuis van het hof van Madrid, en liet hij een belangrijk maar vaak over het hoofd gezien oeuvre na binnen de Spaanse baroktraditie.